W czasie zimy najbardziej szkodliwy dla zdrowia człowieka jest pył zawieszony zawierający cząsteczki o bardzo małych rozmiarach – zaznacza prezes Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POCHP dr Piotr Dąbrowiecki.
Sezon grzewczy wkrótce ruszy pełną parą. Z powodu wysokich cen surowców energetycznych (węgla, drewna, pelletu i innych) oraz problemów z ich dostępnością w kotłach i piecach mogą znaleźć się rzeczy, których spalanie wiąże się z wyższą emisją szkodliwych dla zdrowia substancji. Dodatkowo spotęgowane jest to m.in. zawieszeniem norm jakości rozprowadzanego węgla czy dopuszczenie do sprzedaży węgla brunatnego.
Szacuje się, że przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych (m.in. małej liczbie wietrznych dni i niskich temperaturach) smogowe dni, z wysokimi przekroczeniami norm zanieczyszczeń powietrza mogą dawać nam się częściej we znaki niż w latach ubiegłych.
Narzędziem do minimalizowania szkód wyrządzonych przez zanieczyszczenia powietrza będzie w tym sezonie m.in. obserwacja stacji monitoringu jakości powietrza i w miarę możliwości dostosowanie aktywność na zewnątrz do bieżących wskazań. Najłatwiejszym sposobem będzie śledzenie ich za pośrednictwem stron www i aplikacji do tego przeznaczonych.
Należy zaznaczyć, że Polska jest (…) jednym z krajów, w którym – zwłaszcza krótkoterminowe (średnio-dobowe) standardy jakości powietrza – są przekraczane na przeważającym obszarze państwa, i krajem plasującym się od wielu lat na jednym z pierwszych miejsc w rankingu krajów o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu w Europie (za Pyły drobne w atmosferze).
Co w takim razie zrobić, gdy z wielu stron słychać tezy, że jesteśmy skazani na smog?
Oprócz uświadamiania i nagłaśniania tematu, w ramach swojej codziennej aktywności można zastosować metody, dzięki którym zminimalizujemy ryzyko ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza.
- Monitoruj jakość powietrza w swojej okolicy. Spis pomocnych aplikacji i stron znajdziesz na dole artykułu.
- Podczas smogu nie otwieraj okien, nie wietrz mieszkania. Zwłaszcza od około godziny 17, kiedy ludzie wracają z pracy i zaczynają palić w piecach. Wtedy powietrze jest najbardziej zanieczyszczone. Jeśli nie musisz, nie wychodź z domu. Podczas alarmów smogowych z domów nie powinny wychodzić dzieci i osoby starsze, zwłaszcza z chorobami układu oddechowego i krążenia. W skrajnych sytuacjach dobrze korzystać z masek, ale powinny to być maski dobrze przylegające do twarzy z odpowiedni filtrem i certyfikatem.
Filtry do maski antysmogowej dzielą się na węglowe (zatrzymują aż 99,9% cząsteczek pyłów, w tym PM 2,5 i PM 10) i HEPA (zatrzymują min. 97%). Niektóre maski posiadają filtry mieszane, będące połączeniem obu wyżej wymienionych.
- Unikaj aktywności na powietrzu w godzinach popołudniowo-wieczornych. Zawsze przed treningiem sprawdź jakość powietrza.
- Szkoły i przedszkola powinny pilnować komunikatów o stanie powietrza i jeżeli jest złe, dzieciom nie wolno wychodzić na spacery lub boisko (biegając inhalują więcej zanieczyszczonego powietrza).
- W rejonach, które mają nieustający problem ze smogiem, można zainwestować w domowe oczyszczacze powietrza. Muszą mieć one jednak filtry: HEPA i węglowy.
- Uważaj, czym palisz w piecu! Śmieci lub złej jakości węgiel spalane w starym piecu zanieczyszczają powietrze i trują nie tylko palącego, ale również jego rodzinę i sąsiadów.
W Polsce obowiązuje indeks jakości powietrza, służący do informowania opinii publicznej o tym, jak zanieczyszczone jest obecnie powietrze lub jak prognozowane jest jego zanieczyszczenie. W oparciu o wyznaczone w nim zakresy norm stężeń poszczególnych substancji określana jest jakość powietrza ze szczególnym uwzględnieniem informacji zdrowotnych.
Poziomy dopuszczalne pyłów PM 2,5 i PM 10
Warto zaznaczyć, że Światowa Organizacja Zdrowia w 2021 r. zaostrzyła normy m.in. dla pyłów zawieszonych. Przy opracowaniu nowych wytycznych eksperci opierali się na ponad 500 pracach naukowych analizujących wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie. Na ich podstawie zdecydowali się podwyższyć poprzednie standardy, które obowiązywały od 2005 r.
Spis aplikacji i stron służących do monitoringu jakości powietrza w Twojej okolicy
Liczba mierników jakości powietrza w naszym otoczeniu systematycznie wzrasta. Mamy do wyboru śledzenie wskazań zanieczyszczenia powietrza pochodzących z:
- monitoringu państwowego (prowadzonego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska),
- samorządowego (np. stacje zarządzane przez Fundację ARMAG lub lokalne sieci czujników),
- indywidualnych urządzeń montowanych w ramach sieci (np. LookO2 czy Airly) przez stowarzyszenia (m.in. Wejherowski Alarm Smogowy), instytucje czy osoby prywatne.
Z praktycznego punktu widzenia zachęcamy do przetestowania dostępnych aplikacji i wyboru jednej, kierując się m.in. przejrzystością i czytelnością, częstotliwością aktualizacji danych, brakiem reklam czy odpłatności za użytkowanie.
Wśród polecanych aplikacji smogowych polecanych znajdują się:
- Kanarek – ostrzeżenia o smogu (oceny Google Play 4,7)
Naszym zdaniem to jedna z najlepszych aplikacji o zasięgu ogólnopolskim, dlatego dodamy o niej kilka słów więcej 🙂
Pozwala monitorować stan powietrza w określonym miejscu lub w całym kraju. Korzysta z bardzo dużej liczby źródeł pomiarowych m.in. Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, czujników Syngeos, SmogTok, perfect-Air czy LookO2. Działa w oparciu o Indeks Jakości Powietrza, podając dane co godzinę. Umożliwia otrzymywanie automatycznych powiadomień o przekroczeniu dopuszczalnych norm pyłów zanieczyszczonych PM 2,5, PM 10. Ponadto monitoruje poziom dwutlenku węgla, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzen, ozon. Działa w języku polskim. - Aplikacja Airly (oceny Google Play 3,6)
- Aplikacja IQAir AirVisual / Air Quality (oceny Google Play 4,7)
- Aplikacja Smog Polska (oceny Google Play 4,6)
- Aplikacja Jakość powietrza w Polsce (aplikacja Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, oceny Google Play 3,7)
Informacje o wysokich stężeniach zanieczyszczeń w powietrzu publikowane są na stronie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska – w zakładce “Ostrzeżenia” (link TUTAJ). Komunikaty o ryzyku lub wystąpieniu przekroczenia dla woj. pomorskiego znajdziemy w “Informacjach regionalnych” (link TUTAJ).
W przypadku wystąpienia sytuacji smogowej i przekroczenia poziomu informowania dla pyłu PM 10 w powietrzu (100 µg/m3), w celu zmniejszenia narażenia na wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu, małym dzieciom, kobietom w ciąży, osobom starszym oraz osobom z chorobami serca lub układu oddechowego, zaleca się ograniczenie przebywania poza budynkami. Dorosłym bez kłopotów ze zdrowiem zaleca się powstrzymanie się od aktywności fizycznej na otwartym powietrzu.
W przypadku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu PM 10 (150 µg/m3), ze względu na bardzo wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu, zaleca się ograniczenie przebywania poza budynkami do niezbędnego minimum.
Podsumowując – korzystajmy z łatwo dostępnych narzędzi monitorowania zanieczyszczeń powietrza dla zdrowia własnego i naszych najbliższych. Miejmy oczy szeroko otwarte, a nasze płuca będą nam za to wdzięczne 🙂
