Wyznaczony przez WHO średniodobowy poziom pyłu zawieszonego PM 10 może być przekroczony maksymalnie przez 35 dni w roku. W Polsce zdarza się, że limit ten przekroczony zostaje już w pierwszym kwartale, a sytuacje, gdy stężenie pyłów zawieszonych bywa ponad pięciokrotnie wyższe od dopuszczalnych norm, nie należy do rzadkości. Fatalną jakość powietrza w Polsce od kilku lat potwierdzają opracowywane przez WHO rankingi najbardziej zanieczyszczonych miast Europy, w których uwzględniane jest stężenie właśnie pyłów zawieszonych PM 10 i PM 2,5.
Jak przedstawia się stan powietrza w naszym regionie w 2021 r. i 2022 r.?
Sprawdźmy!
Na terenie powiatu wejherowskiego działa system mierników jakości powietrza – zarówno miejski (Wejherowo, Rumia), jak i prywatny (lookO2 i Airly). Linki do wszystkich czujników dostępne są na naszej stronie.
W roku 2021 na terenie powiatu wejherowskiego nie było stacji pomiarowej należącej do ogólnopolskiego monitoringu jakości powietrza prowadzonego przez Głównego Inspektorat Ochrony Środowiska (w skrócie GIOŚ). Została ona zamontowana dopiero w grudniu 2021 r. na ul. Dworcowej. Mierzy ona stężenia dwóch substancji: pyłu zawieszonego PM 10 i bezno(a)pirenu w pyle PM 10 (w skrócie B(a)P).
Nasze Stowarzyszenie wielokrotnie interweniowało w sprawie przyspieszenia montażu stacji, o czym pisaliśmy w artykułach TUTAJ i TUTAJ. Nadrzędnym dla nas celem było poznanie realnych pomiarów stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM 10.
Przypomnijmy, że benzo(a)piren to jeden z najgroźniejszych składników smogu. Określony przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC) głównym czynnikiem kancerogennym. Powstaje w wyniku niecałkowitego spalania paliw kopalnianych.
Może on wywołać:
- nowotwory,
- uszkodzenie wątroby i nadnerczy,
- uczucie zmęczenia, bólu głowy, utraty łaknienia,
- depresję,
- spłycenie oddechu,
- podrażnienia skórne,
- osłabienie układu odpornościowego i krwionośnego,
- problemy z płodnością,
- uszkodzenia płodu.
O jakich stężeniach średniorocznych jest mowa?
- Poziom docelowy zalecany przez WHO to 0,12 ng/m3
- Poziom docelowy obowiązujące w UE i w Polsce to 1 ng/m3
- Średnioroczne stężenia rakotwórczego benzo(a)pirenu w Polsce w 2021 r. wg rankingu smogowych miast wynosiły 700-1500% dopuszczalnej normy
Jakość powietrza w 2021 r.
Wg Rocznej oceny jakości powietrza strefa pomorska, w której znajduje się powiat wejherowski, w 2021 r. została zaliczona do klasy C (tj. gorszej) pod względem stężeń średniorocznych bezno(a)pirenu.
Przekroczenia poziomu docelowego (tj. 1 ng/m3) odnotowano na wszystkich stacjach pomiarowych tej strefy. Na terenie tym zamieszkuje ponad 520 tys. osób.
Najwyższe wartości stężeń wystąpiły w miastach takich jak Wejherowo, Kościerzyna, Chojnice, Lębork, odzwierciedlając jednocześnie wyniki pomiarów prowadzonych na stanowiskach pomiarowych. Wyniki matematycznego szacowania wartości średniorocznego stężenia benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 zawierały się w zakresie od 0,1 do 5 ng/m3.
Jakość powietrza w 2022 r.
Za rok 2022 wartości stężenia benzo(a)pirenu w pyle PM 10 dla powiatu wejherowskiego poznamy dzięki odczytom ze wspomnianej wyżej stacji pomiarowej. Na podsumowanie zawarte w Rocznej ocenie jakości powietrza za 2022 r. będziemy musieli jeszcze poczekać. Na dzień dzisiejszy dostępne są odczyty od stycznia do końca września 2022 r.
Na ich podstawie możemy stwierdzić, że:
odnośnie benzo(a)pirenu w pyle PM 10
- najwyższe stężenia dobowe odnotowano przez 7 dni marca i przekraczały normę 15krotnie! (wynosiły 15,9 ng/m3)
- we wskazanym okresie średnie stężenie wyniosło 1,5 ng/m3 ( tj. powyżej normy wynoszącej 1 ng/m3)
Przypomnijmy, że średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu w pyle PM 10 odnotowane na oficjalnej stacji monitoringu GIOŚ w Wejherowie w roku 2018 wynosiło 5 ng/m3 .
odnośnie pyłu zawieszonego PM 10
- najwyższe stężenia dobowe odnotowywano w styczniu i marcu
- maksymalne stężenie dobowe wyniosło 122 μg/m3
- średnie stężenie dobowe wyniosło 19,2 μg/m3
- liczba dni z przekroczeniami stężenia powyżej poziomu dopuszczalnego (tj. 50 μg/m3) wyniosła 17
Dzisiaj trudno wprost porównywać aktualne wyniki pomiarów z historycznymi. Wpływ na odnotowane poziomy zanieczyszczeń może mieć wiele czynników, jak choćby liczba dni wietrznych w sezonie grzewczym czy też zmiana lokalizacji stacji i obecne korzystniejsze jej umiejscowienie pod względem odległości od źródeł emisji zanieczyszczeń.
Ale nawet pomijając porównania należy mieć świadomość, że nawet krótkotrwałe oddychanie zanieczyszczonym powietrzem ma szkodliwy wpływ na nasze zdrowie. Oddychanie takie porównuje się do biernego palenia papierosów.
Wg kalkulatora smogu przy stężeniu benzo(a)pirenu 1,5 ng/m3 każdy mieszkaniec powiatu wejherowskiego wdycha przez cały rok równowartość 667 papierosów. Przebywając na zewnątrz jedynie 1 godz./dzień. Przy stężeniu 15,9 liczba “wypalonych papierosów” wzrasta do ponad 7 tys. sztuk!
Jak podaje Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rocznej ocenie jakości powietrza w woj. pomorskim za rok 2021. Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w województwie pomorskiego jest emisja realizowana przez człowieka pochodząca z sektora komunalno-bytowego (emisja powierzchniowa), mniejszy udział stanowią emisje z transportu (emisja liniowa) oraz z działalności przemysłowej (emisja punktowa).
Głównymi lokalnymi źródłami zanieczyszczeń są kominy domów ogrzewanych indywidualnie oraz transport samochodowy, który wpływa na stężenia zanieczyszczeń zwłaszcza na obszarach bezpośrednio sąsiadujących z drogami o znacznym natężeniu ruchu. Przemysł zlokalizowany na obszarze województwa pomorskiego, głównie energetyka zawodowa, ze względu na dużą wysokość kominów, w znacznym stopniu eksportuje zanieczyszczenia poza granice województwa.
